OPZZ o "Planie Morawieckiego"
20 października 2016 wróć do listy aktualności »Ministerstwo Rozwoju poddało konsultacjom społecznym projekt Strategii
na rzecz odpowiedzialnego rozwoju. To dokument uszczegóławiający
przyjęty przez rząd Plan na rzecz odpowiedzialnego rozwoju (zwany
potocznie Planem Morawieckiego). OPZZ przedstawiło ministerstwu opinię
do projektu Strategii, w której oceniło dokument pod kątem potrzeb
społecznych. Warto w tym miejscu dodać, że OPZZ uczestniczy także w
pracach powołanego w ostatnim czasie Doraźnego Zespołu ds. strategii na
rzecz odpowiedzialnego rozwoju Rady Dialogu Społecznego, którego
zadaniem jest podjęcie próby wypracowania wspólnego stanowiska strony
społecznej Zespołu w sprawie projektu Strategii.
Przypomnijmy, że według założeń rządu, efektem realizacji Planu
Morawieckiego ma być wzrost produkcji przemysłowej, poziomu
innowacyjności i liczby inwestycji oraz wydatków na badania i rozwój w
stosunku do PKB. Wzrost gospodarczy ma zostać oparty w kolejnych latach
na innowacyjności zamiast na niskich kosztach pracy, co w rezultacie
umożliwi wzrost płac pracowników i gromadzenie przez nich oszczędności.
Projekt Strategii ma za zadanie przedstawić szczegółową analizę wyzwań
gospodarczych kraju, sposoby ich przezwyciężenia (działania i projekty)
oraz cele zaplanowanych przez rząd inicjatyw.
OPZZ oceniło jako poprawne zawarte w projekcie Strategii analizę wyzwań
społeczno-gospodarczych kraju i obszary problemowe wymagające aktywności
państwa. Wskazało jednak jednocześnie na szereg mankamentów dokumentu
które, w przypadku ich nieuzupełnienia, negatywnie wpłyną na możliwość
osiągnięcia celów założonych w Strategii. Należy uznać za słuszne
uznanie przez autorów Strategii, że niskie płace są przeszkodą dla
rozwoju gospodarczego kraju i położenie nacisku w diagnozie na potrzebę
działań zwiększających wynagrodzenia pracowników i wzrost zamożności
obywateli, w tym zwiększania poziomu oszczędności krajowych. OPZZ od lat
zwracało uwagę, że niskie płace, które nie nadążają za rosnącą
wydajnością pracowników i których udział w PKB obniża się, są szkodliwe
społecznie i mają negatywny wpływ na rozwój gospodarczy kraju.
Postulowaliśmy o wzrost wynagrodzeń, w tym minimalnego wynagrodzenia za
pracę. Dobrze także, że projekt Strategii podkreśla rolę państwa w
kształtowaniu warunków do rozwoju gospodarki ale też potrzebę jego
aktywności jako aktora w gospodarce zdolnego kreować innowacje.
Strategia zwraca słusznie uwagę na potrzebę wyrównania szans
biedniejszych regionów i potencjał systemu zamówień publicznych, który
można wykorzystać w procesie odchodzenia od kryterium ceny na rzecz
kryteriów jakościowych i zatrudniania,
Mimo
powyższego, OPZZ zwróciło jednak uwagę, że istotny będzie praktyczny
wymiar realizacji Strategii. Osiągnięcie celu Strategii w postaci
wzrostu zamożności obywateli wymaga bowiem konsekwentnych działań.
Dlatego działania w niej określone powinny być precyzyjne i konkretne
wraz z przedstawieniem harmonogramu ich realizacji i wskazaniem źródła
ich finansowania a także podmiotów je realizujących. W tym zakresie
Strategia wymaga dopracowania. Dokument nie odpowiada też precyzyjnie, w
jaki sposób zostanie osiągnięty cel wzrostu wynagrodzeń pracowników,
których wysokość powinna pozwolić na gromadzenie oszczędności. Jak wiemy
wiele rodzin, nawet jeśli obie osoby są zatrudnione, z trudem może się
utrzymać. Poziom ubóstwa i wykluczenia społecznego, mimo posiadania
zatrudnienia, jest wysoki. Skoro obywatele z trudem się utrzymują, tu
tym bardziej nie mogą pozwolić sobie na oszczędzanie. Z projektu
Strategii nie wynika jednak wprost, jak rząd zamierza zmienić ten stan
rzeczy. OPZZ uznał zatem m.in., że Strategia powinna przewidzieć
działania, których rezultatem będzie wzmocnienie pozycji przetargowej
pracownika na rynku pracy, wzrost przestrzegania prawa oraz szybka i
konsekwentna jego egzekucja, a także wzmocnienie znaczenia związków
zawodowych w gospodarce oraz liczby zawieranych zakładowych i branżowych
układów zbiorowych. Należy wzmocnić dialog społeczny zarówno na
poziomie krajowym (Rada Dialogu Społecznego) jak i branżowym i
zakładowym. Osiągniecie celu Strategii powinno wesprzeć także
upowszechnienie w społeczeństwie idei społecznej odpowiedzialności
przedsiębiorstw (CSR).
Rząd powinien też wzmocnić
nacisk na administrację publiczną (zamawiających w zamówieniach
publicznych), by stosowała w praktyce wymóg zatrudnienia na umowę o
pracę i kierowali się kryteriami pozacenowymi przy wyborze ofert. W
większym stopniu należy ponadto uruchomić opiekę instytucjonalną nad
dziećmi i osobami starszymi, by na rynku pracy mogły być aktywne kobiety
a poprzez to dochód rodziny zwiększył się. Takie działania powinny
wpisać się w inwestycje publiczne państwa, których celem będzie poprawa
jakości życia obywateli.
Wątpliwości OPZZ budzą
ponadto zawarte w projekcie Strategii zapowiedzi przygotowania zmian
upraszczających prowadzenie biznesu, w tym liczbę kontroli – konieczne
jest przedstawienie w tym przypadku propozycji rozwiązań, ponieważ
ewentualne zmiany nie mogą okazać się szkodliwe dla pracowników i
jakości prowadzenia biznesu. Tym bardziej, że niezbędne jest zwiększenie
poziomu przestrzegania prawa w gospodarce, w szczególności w celu
ograniczenia luki podatkowej. Wyzwaniem będzie też nakłonienie
przedsiębiorstw do większej aktywności inwestycyjnej, obecnie mają one
awersję do podejmowania ryzyka inwestycyjnego i wolą opierać osiąganie
zysków o czasochłonną produkcję - koszty pracy są bowiem niskie.
Realizacja Strategii będzie skomplikowanym procesem,
ponieważ osiągnięcie jej celów wymaga działań w obszarach wyzwań
ponadsektorowych, horyzontalnych, z którymi zmierzenie się wymaga
wieloletniej i sprawnej współpracy wielu resortów, instytucji i struktur
administracji terytorialnej. Pamiętamy, że poprzednich latach
przedstawiano już strategie czy programy gospodarcze, jednak ich
realizacja była bardzo skromna (np. strategiczny dokument pt. „Polska
2030"czy Program Polskie Inwestycje Rozwojowe). Należy zatem wypracować
porozumienie społeczne co do strategii rozwoju kraju w kolejnych latach
tak, by zachować ciągłość realizacji działań państwa w kolejnych latach.
Rada Dialogu Społecznego jest właściwym forum do wypracowania w dialogu
porozumienia, co do sposobu realizacji strategii rozwoju kraju.
źródło: OPZZ
aktualizacja (RP)
