Posiedzenie Rady OPZZ 11.03.2021

Domagamy się rzeczywistego dialogu z partnerami społecznymi, skutecznego zabezpieczenia miejsc pracy i wynagrodzeń oraz poprawy warunków zatrudnienia.

10 marca odbyło się zdalne posiedzenie Rady Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych. Sesję prowadził przewodniczący OPZZ Andrzej Radzikowski. Zebrani uczcili minutą ciszy pamięć zmarłego Stanisława Kowalczyka, wieloletniego przewodniczącego Rady OPZZ województwa warmińsko – mazurskiego.
Przed rozpoczęciem obrad, członkowie Rady obejrzeli transmisję live z wręczenia nagrody „Diamenty OPZZ” w kategorii Najlepszy Pracodawca. Andrzej Radzikowski w towarzystwie pozostałych członków kierownictwa Centrali przekazał ją p. Robertowi Gałązkowskiemu - dyrektorowi Lotniczego Pogotowia Ratunkowego. Kandydat został zgłoszony do nagrody przez Organizację Zakładową OPZZ Konfederacja Pracy. W uroczystości udział wzięli także p. Mirosław Łosin przewodniczący zakładowej organizacji związkowej oraz członkini zarządu przedsiębiorstwa - p. Dorota Cudny.

(relacja z uroczystości oraz pełna lista laureatów konkursu: TUTAJ)

Rada zapoznała się z informacją o stanie rynku pracy po roku pandemii

Wiceprzewodniczący Sebastian Koćwin przedstawił wnioski z raportu opracowanego przez Wydział Polityki Społecznej, Rynku Pracy, Ubezpieczeń i Zdrowia OPZZ. Z danych będących przedmiotem analizy wynika, że:

 Stopa bezrobocia rejestrowanego wyniosła w styczniu 2021 r. 6,5%, co oznacza wzrost o 1 stopień procentowy w stosunku do lutego 2020 r. Bezrobocie jest na poziomie nienotowanym od ponad 2 lat.

 Liczba bezrobotnych wyniosła w styczniu 2021 roku 1 090,4 tys., co oznacza, że poziom bezrobocia zwiększył się o 170,5 tys. osób wstosunku do lutego 2020 r.

 Bezrobocie w rzeczywistości może być wyższe niż wynika to z danych płynących z urzędów pracy. Z badania Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego wynika, że wiele osób z przyczyn obiektywnych, np. z obawy przed zakażeniem podczas przejazdu lub w urzędzie pracy, nie rejestrowało się w urzędach pracy.

 W okresie od lutego 2020 r. do końca stycznia 2021 r. w ramach zwolnień grupowych pracę straciło 29 060 osób. W czerwcu 2020 r. zwolniono w ramach zwolnień grupowych 4 014 osób – najwięcej w okresie od lutego 2020 r. do stycznia 2021 r.

 Największe zwolnienia grupowe nastąpiły w następujących trzech obszarach: 1. przetwórstwo przemysłowe. 2. handel hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle oraz 3. działalność finansowa i ubezpieczeniowa.

 W czasie pandemii pracodawcy podpisali wraz z organizacjami związkowymi, a razie w ich braku z wyłonionymi przedstawicielami pracowników, 28 720 porozumień na podstawie przepisów Tarczy Antykryzysowej, z czego 21 924 porozumień wprowadziło obniżenie wymiaru czasu pracy, 8 130 przestój ekonomiczny, 1 525 równoważny czas pracy, a 1 402 możliwość stosowania mniej korzystnych warunków zatrudnienia pracowników niż wynikające z umów o pracę.

 Najwyższy poziom bezrobocia w styczniu 2021 r. wystąpił w województwie warmińsko-mazurskim osiągając poziom 10,6%, podczas gdy w lutym 2020 r. wynosił 9,6%.

 W styczniu 2021 r. do urzędów pracy zgłoszono 101 441 wolnych miejsc pracy i aktywizacji zawodowej.

 Od marca do maja 2020 r. liczba ubezpieczonych cudzoziemców spadała, a następnie do listopada miał miejsce trend wzrostowy. W grudniu trend wzrostowy został jednak zahamowany i liczba ubezpieczonych cudzoziemców spadła do 725 000, a więc o 13 160 w stosunku do listopada.

 Od marca aż do września 2020 roku miał miejsce trend spadkowy liczby osób ubezpieczonych podlegających ubezpieczeniu zdrowotnemu w Polsce. Trend ten odwrócił się w październiku 2020 r. i do końca roku liczba ubezpieczonych nieznacznie wzrastała wynosząc w grudniu 2020 roku 16 680 100 ubezpieczonych.

(treść raportu „Sytuacja na rynku pracy rok po wybuchu pandemii”: TUTAJ)

Rada przyjęła Stanowisko w sprawie sytuacji na rynku pracy w dobie kryzysu wywołanego pandemią COVID-19

Rada podkreśla, że wdrożone w 2020 r. przez rząd działania antykryzysowe okazały się niewystarczające. W styczniu 2021 r. bezrobocie wzrosło do 6,5 % - poziomu nienotowanego od ponad 2 lat. Niska liczba nowych ofert pracy i kolejne zapowiedzi zwolnień grupowych wywołują wśród pracowników niepokój o przyszłość i utratę zaufania do rządu. Ceną, jaką zapłacili pracownicy za niewystarczającą reakcję rządu w obliczu kryzysu, jest również pogorszenie warunków pracy i wynagrodzeń.

OPZZ krytycznie ocenia to, że rząd kontynuuje nieuzasadnione eksploatowanie Funduszu Pracy na cele niezwiązane z jego ustawowymi zadaniami. W związku z tak realizowaną polityką Funduszu Pracy, OPZZ uznaje za konieczne wprowadzenie społecznego nadzoru nad Funduszem i umożliwienie partnerom społecznym wpływu na dysponowanie środkami w nim zgromadzonymi.

„Pracownicy mówią stanowczo: mamy dość! Domagamy się rzeczywistego dialogu z partnerami społecznymi, skutecznego zabezpieczenia miejsc pracy i wynagrodzeń oraz poprawy warunków zatrudnienia” – czytamy w Stanowisku Rady (pełny tekst Stanowiska: TUTAJ).

Stan negocjacji nad wprowadzeniem do polskiego prawa pracy zdalnej

Paweł Śmigielski, dyrektor Wydziału Prawno-Interwencyjnego OPZZ, odnosząc się do propozycji dotyczących pracy zdalnej omawianych w Zespole problemowym ds. prawa pracy Rady Dialogu Społecznego, przypomniał najistotniejsze uwagi zgłoszone przez OPZZ.

Wskazujemy na konieczność wprowadzenia tzw. hybrydowej formy pracy zdalnej, tj. odpowiedniego połączenia pracy biurowej z pracą wykonywaną w domu, rozliczanej w jednomiesięcznym okresie rozliczeniowym. Do ustalenia jest stosowny podział wymiaru czasu pracy na pracę biurową i pracę wykonywaną w domu. Jesteśmy gotowi do rozmów w kwestii całkowitej pracy zdalnej dla określonych grup pracowników, dla których taka forma jej wykonywania - z uwagi na ich stan zdrowia czy wykluczenie komunikacyjne - jest uzasadniona.

Nie wyrażamy zgody na wprowadzenie dodatkowej przesłanki uprawniającej pracodawcę do wydania polecenia wykonywania pracy zdalnej w przypadku, gdy „jest to uzasadnione organizacyjnymi potrzebami pracodawcy i ma na celu zapewnienie ciągłości pracy”. Polecenie pracy zdalnej powinno być utrzymane wyłącznie w odniesieniu do stanu nadzwyczajnego, stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii oraz okresie 3 miesięcy po ich odwołaniu. Dla pozostałych przypadków należy wprowadzić formę porozumienia stron jako jedyną możliwą do zastosowania.

Wskazujemy na konieczność stosowania dotychczasowych zasad i przepisów BHP w stosunku do pracownika wykonującego pracę zdalną, niezależnie od miejsca jej świadczenia.

Ekwiwalent pieniężny dla pracownika wykonującego pracę zdalną, powinien rekompensować wszystkie koszty ponoszone przez pracownika w związku z jej wykonywaniem. Ekwiwalent powinien był wyłączony z przychodu pracownika, a tym samym nie podlegać opodatkowaniu. Należy to uwzględnić w Kodeksie pracy.

Rada przyjęła informację dotycząca Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększenia Odporności, Umowy Partnerskiej oraz Polityki Energetycznej Polski

Mówiąc o Krajowym Planie Odbudowy (KPO) wiceprzewodniczący Piotr Ostrowski przypomniał, że Polska w ciągu najbliższych 5 lat może wykorzystać prawie 60 mld euro. Część to pożyczki, ale niemal połowa, bo 23,9 mld euro będą stanowiły środki bezzwrotne.

Analizując założenia Planu Ostrowski zwrócił uwagę, że jego autorzy w wielu miejscach deklarują silny związek z rządową „Strategią na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju” (SOR), Trudno jednak nie zauważyć wielu niekonsekwencji.

SOR wskazuje na pięć pułapek rozwojowych, spośród których najbardziej istotną jest pułapka średniego dochodu. Mówi ona, że polska gospodarka wyczerpała obecnie swoje główne źródło konkurencyjności, czyli niskie płace. Potrzebne są nam zatem nowe dźwignie rozwojowe. Tymi są innowacje. Innowacji nie da się jednak stworzyć i wdrożyć bez odejścia od polityki niskich płac. Tymczasem KPO w ogóle nie odwołuje się do pułapki średniego dochodu. Całkowicie ją pomija.

Autorzy KPO przywołują pojęcie „wysokiej jakości miejsc pracy”. Można by oczekiwać eliminacji pozakodeksowych form zatrudnienia i fałszywego samozatrudnienia. Tymczasem według ministerialnych ekspertów ma się to odbywać głównie przez „doposażanie pracowników umożliwiające pracę zdalną” (bez głębszej refleksji nad dalekosiężnymi konsekwencjami pracy zdalnej) oraz „dalsze doskonalenie elastycznych form zatrudnienia”. Trudno powiedzieć jak to się ma do SOR, do 20 zasad Europejskiego filaru praw socjalnych czy Celów zrównoważonego rozwoju ONZ 2030, z którymi KPO powinien korespondować. Wysokiej jakości miejsca pracy to praca pewna, bezpieczna i dobrze opłacana. Tylko wtedy pracownicy będą zaangażowani, zmotywowani i wydajni.

Krajowy Plan Odbudowy musi być ściśle powiązany z corocznymi zaleceniami Rady UE dla poszczególnych krajów członkowskich. Jednym z zaleceń Rady dla Polski było zapewnienie zaangażowania partnerów społecznych w proces kształtowania polityki. Niestety, dialog społeczny w Polsce od wielu lat jest marginalizowany, a partnerzy społeczni, w szczególności związki zawodowe, traktowani jako zło konieczne. Krajowy Plan Odbudowy praktycznie całkowicie pomija ten wątek.

Zdaniem przewodniczącego Ostrowskiego mamy jeszcze czas na gruntowne przeformułowanie Krajowego Planu Odbudowy i dostosowanie go do faktycznych wyzwań rozwojowych, trafnie zdefiniowanych w istniejących i obowiązujących strategiach.

(o KPO również TUTAJ)

Piotr Ostrowski mówił także o Umowie Partnerstwa. Zdaniem OPZZ projekt Umowy Partnerstwa dla realizacji Polityki Spójności 2021-2027 w Polsce powinien być elementem składowym całościowej wizji (strategii) rozwoju państwa, czyli pewnego wyobrażenia, jak chcemy, aby Polska wyglądała za 10, 20 czy 30 lat. W tym kontekście środki europejskie powinny być traktowane jako ich ważne uzupełnienie. Lektura projektu Umowy przedstawia nam jednak odwrotną logikę: długoterminowa perspektywa rozwojowa (spójności) schodzi na dalszy plan, a środki europejskie są celem samym w sobie. W pewnym sensie wizją rozwoju jest wydanie środków, bez głębszej refleksji czy przyczyni się to do strategicznego rozwoju Polski. Zamiast długofalowej polityki publicznej otrzymaliśmy zatem krótkookresowy zestaw działań na rzecz zarządzania absorbcją i wydatkowaniem środków unijnych.

Prace nad założeniami „Polityki energetycznej Polski do 2040 r.” (projekt Ministerstwa Klimatu i Środowiska) monitoruje zespół Branży OPZZ Górnictwo i Energetyka pod przewodnictwem Dariusza Potyrały ze ZZ Górników w Polsce. W dyskusji przedstawiono problemy charakterystyczne dla poszczególnych gałęzi tej branży oraz możliwe zagrożenia wynikające z niespójności planów transformacji energetycznej Polski.

Sprawy organizacyjne

Rada OPZZ, po zapoznaniu się z danymi przedstawionymi przez przewodniczącego Andrzeja Radzikowskiego i wiceprzewodniczącą Barbarę Popielarz, przyjęła informację o stanie członkowskim OPZZ  i opłacaniu składki związkowej. Wiceprzewodnicząca Barbara Popielarz przedstawiła prowadzone oraz planowane kampanie medialne w najbliższym czasie. Kampanie dotyczą zgłaszanych przez OPZZ postulatów. Omówiono działania, które w najbliższym czasie prowadzone przez Centralę. 

Rada podjęła uchwałę w sprawie przyjęcia sprawozdania z realizacji planu przychodów i preliminarza wydatków na działalność statutową OPZZ w roku 2020 r.

Rada pojęła także uchwałę w sprawie zdalnego trybu organizacji i prowadzenia posiedzeń Rady OPZZ.

Przewodniczący OPZZ poinformował ponadto o pracach nad wydłużeniem kadencji związków zawodowych i społecznych inspektorów pracy – poselski projekt ustawy jest już w Sejmie; o zawarciu porozumienia z KP Lewiatan w sprawie certyfikacji agencji pracy; o udziale w konferencji „Polska równych płac” (więcej: TUTAJ); o zbliżających się rozmowach w Radzie Dialogu Społecznego nt. rządowego projektu pn. „Nowy ład”.

Andrzej Radzikowski mówił także o szczegółach porozumienia OPZZ z Federacją Związków Zawodowych Ukrainy. Przewodniczący OPZZ przypomniał o kampanii programowej „21 postulatów  - Czas na Nowe Otwarcie” i wezwał członków Rady do ich promowania.

Sekretarz Rady Dialogu Społecznego, Janusz Gołąb powiadomił o wznowieniu prac trójstronnych zespołów branżowych Rady. Stało się tak po interwencjach OPZZ.

Urszula Michalska, członkini RDS, przewodnicząca Branży OPZZ Usługi Publiczne, złożyła szczegółową informację o pracach nad nowelizacją Ustawy o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych. 

R.G.